Adabı Muaşeret, Kuranı Kerimde Görgü Kuralları, Prof. Dr. Zeki Duman Büyük Boy Ciltli

 Kur'ân-ı Kerim, bu nizâmın ihtiva ettiği kanunları, geçmiş peygamberler ve kavimlerden ibret dolu bilgiler sunarak hâli en güzel bir şekilde izhar eden ve pek çok âyetleriyle geleceğe ışık tu­tan; velhasıl içtimaî bir nizamın gerekli kıldığı tüm esasları, kendi tabiriyle: "yaş ve kuru, her şeyi" muhtevi; Hz. Muhammed'e 23 yılda, âyet âyet nazil olup zamanımıza kadar da tevatür yoluyla ge­len ilâhi bir kanun mecmuasıdır.

 Her insanın başına bir polis dikmek mümkün olmadığı için,, yalnız kanunların mevcudiyeti, bir toplumu yönetmek için kâfi olamaz. Onların vicdanlarına tesir edebilecek birtakım ahlâkî esas­lara da ihtiyaç vardır.

 Ahlâk olmadan, insanların yönetimi için kanunların kifayet­sizliği nasıl bir gerçekse, ahlâkı pratik hayata intikâl ettiren âdâb-ı muaşeret olmadan ahlâkın, nazariye olmaktan öteye geçmeyeceği de öyle bir gerçektir. Yâni, adab-ı muaşeret olmadan ahlâkın, ahlâk olmadan da kanunların tek başına, dünya ve ahiret saadetini temin etmek için yeterli olabileceğini söylemek mümkün değildir.

 Bir toplumda, âdaba riâyet edilmiyorsa, orada ahlâkın varlığından bahsedilemeyeceği gibi; adab-ı muaşeret ve ahlâka önem verilmeyen cemiyetlerde, hukuka saygı, nizam ve intizamdan bahsetmek de mümkün değildir. Bu gerçeklere binâen, en son din ve mükemmel bir nizam olan islâm, misafirperverlikten bayram törenlerine; sosyal yardımlaşmadan, insanların birbirlerini sevip saymasından şekillerine; şahsî hayatın arzetmesi lâzım gelen özelliklerinden, sosyal hayatın çeşitli yönlerine varıncaya kadar... cemiyet hayatında gerekli olan her türlü muaşeret esaslarını or­taya koymuştur.SİTE: www.kitaptakipcileri.com 

Fakat bugüne kadar, bu mevzuda doğrudan doğruya Kur'ân'a istinaden ciddî bir araştırmanın yapıldığını söylememiz mümkün değildir.

 Hâl-i hazırda mevcut olanlarsa, ya makaleler hâlinde yazılmış, yahut da ahlâk kitaplarının oldukça kısa bir bölümünü teşkil et­mekten öteye geçememiştir.

 Konunun acı olarak nitelendireceğimiz başka bir yönü de şu ki, yıllardar Avrupalılaşma kompleksi içerisinde olan bazı yazar­larımız, yazdıkları adab-ı muaşeret kitaplarında, genellikle millî karakterimize yabancı olan batılıların âdabını işlemişler; bu su­retle, sanki bize bu konuda rehberlik edecek, davranış şekillerimizi düzene koyacak kaide ve kurallara sahip olmadığımız, millet ola­rak da bunları ortaya koyabilecek kapasiteden uzak olduğumuz imajını verme yoluna gitmişlerdir.SİTE: www.kitaptakipcileri.com

 İşte bu gerçeklere binâen, muhterem hocam Ahmet Coşkun Bey'in de işareti ile, hem bu sahadaki boşluğu kapatmaya, hem de yıllardır uygulanan ve bizleri kendi öz benliğimizden uzaklaştıran hareket ve davranışları terketmeye bir vesile olur kanaatiyle tezi­mize konu olarak "Kuran-ı Kerim'de Muaşeret Esasları" mevzu­unu seçtik.

 Âdâb-ı muaşeret, insana, cemiyet içerisinde yaşamak için lâzım olan nezâket kurallarını Öğreten, insanî ilişkilerde uyulacak şekil ve ölçüleri ortaya koyan ve şahsı, toplum içerisinde saygı ve hürmete lâyık kılan... davranış şekilleridir.               

             ÖNSÖZ

 Ahkâm ve ahlâk ile iç içe olup, aynı zamanda onların tamam­layıcısı durumunda olan muaşeret kuralları, söz ve hareketleri tez­yin eder, görünüşü zarif kılar, kişiye ayrı bir değer kazandırır.

 Dinimizde emir ve yasaklara taallûk eden ahkâm aslî, âdâb-ı muaşereti ise (konuşmanın âdabı, yemenin, içmenin, öğrenip öğretmenin, temizliğin... âdabı olarak) fert değerlerdir. Diğer bir deyişle adabolmadan hükümler ve insanlar arası ilişkiler sürdü­rülebilir ise de, o takdirde bunların mükemmel olacağını söylemek mümkün değildir. Çünkü ahkâm ve ahlâk, ancak âdâbile mü­kemmellik kazanır ve kabule şayan olur. Aksi halde ameller nezâ­ket ve nezâketini kaybeder. Bir mûsikî parçasının ruh okşayıcı gü­zelliği notalar sayesinde gerçekleştirildiği gibi ahkâm ve ameller de ancak âdâb-ı muaşerete riâyetle güzelleşir, takdir edilir. Bu münâ­sebetle âdâb'ı, ahkâm ve ahlâktan ayrı düşünmemiz mümkün değildir. Ancak şu kadarını söyleyebiliriz ki, İslâm'da hükümler ve ahlâkî kurallar, genel anlamıyla evrensel olup müeyyideleri de ke­sindir. Âdâb-ı muaşeret ise, temel prensiplerde İslâm'dan ayrılmamak şartıyla, şekil ve görünüş açısından çeşitli iklim ve kuşaklarda az çok farklılık arzeder.SİTE: www.kitaptakipcileri.com 

Adâb'ın müeyyideleri de ahkâm ve ahlâkta olduğu gibi zecrî olmayıp, o andaki davranışın ortaya koyduğu nezâketten uzak oluşun vereceği mahcubiyetten Öteye gitmeyebilir.

 Adâb-ı muaşeret, uyulmadığı zaman, topluma etkisi bakımından ahkâm ve ahlâkla eşdeğerde sayılmaz, fakat yapılan iş, âdabın vereceği güzellik ve zerâfetten uzak olur. "Allah güzeldir, güzeli sever" prensibince yapılmış olmaz.

Şahsın gerek Yaratıcısına karşı ibâdet ve itaatinde ve gerekse diğer insanlarla ilgili münâsebetlerinde, hoş görünümü sağlayan ve hüsn-i kabule lâyık kılan âdâbla ilgili incelememizi kaynak­larını, faydalanma sebep ve oranını da şu şekilde sıralayabilirz:

 Birinci kaynağımız, konumuzun adından da anlaşılacağı üzere Ku'ân-ı Kerîm'dir. Bu münasebetle tezimizle ilgili âyet-i ker­îmeleri tespit ederken âyetleri; ahkâm âyetleri, ahlâk âyetleri, kıssalar, mesellerşeklinde bir ayırıma tâbi tutmadan Kur'ân'ı, baştan sonuna, âyet âyet inceleyip, her âyetin âdapla ilgisinin olup olmadığını araştırdık. Çünkü, ister hüküm ifâde eden (emir ve ya-saklarla ilgili) âyetler olsun, isterse nedb ifâde edenler olsun, pek-çok âyetin aslî yönünden başka, âdâbla ilgili yönünün de olabileceği muhakkaktır. Binâenaleyh bazı âyetler, doğrudan doğruya muaşeret esaslarını öğretirken, bazıları da ahkâmla ilgili olmasına rağmen öyle bir üslûpla vahyolunmuş ki, mânâ itibariyle ilâhî bir hükmü vaz'ederken, özellikle seçilmiş olan lâfızlarıyla da güzel bir nezâket ve edeb örneği ortaya koymaktadırlar. Meselâ, Bakara sûresi'nin, 223. âyetinde Allah Teâlâ'nın: "Kadınlarınız sizin ekin tarlanızdır. O hâlde tarlanıza istediğiniz şekilde varınız." kavl-i şerifi, burada cinsî münâsebetle ilgili bir hükmü belirtirken, cima ma­halli olarak "HARS" (ekilen yer, tarla), fiil olarak da "İTYAN" lâfızlarının seçilmiş olması bu edebin tipik bir örneğidir.

Görülüyor ki, hüküm ifâde eden bir âyet, mânâ itibariyle ol­masa bile lâfzı ile de âdâb-ı muaşerete işaret etmektedir. Bu münâ­sebetle Kur'ân'ı baştan sonuna kadar incelememiz iktizâ etmekte­dir. Bu mülâhazalarla seçmiş olduğumuz, Elmalılı merhumun "Hak Dini Kur'ân Dili" adlı tefsirinin tamamını okuyarak işe başladık.

  SİTE: www.kitaptakipcileri.com

İkinci kaynağımız: Hz. Peygamber'in, konumuzla ilgili âyet-i kerîmeleri izah sadedinde olan açıklamaları ve sünnet-i seniyyesidir.

Çünkü âyetlerden bir kısmının muhkem (mânâsı anlaşılabilir), bir kısmının da müteşâbih olması bizleri buna mec­bur etmektedir. Zira biliyoruz ki müteşâbih âyetler:

 1-Mânâsı, yalnız Allah Teâlâ tarafından bilinip başkalarının anlayamayacağı âyetler.

2- Mânâsı, Allah ve Rasûlü tarafından bilinip, bir de Rasûlullah'ın açıkladığı kimselerin bilebileceği  âyetler. 

3- Mânâsı, ilimde rüsuh sahibi olan kimseler tarafından anlaşılabilecek âyetler olmak üzere üç kısma ayrılmaktadır.

Ayrıca, selâmlaşmak, evlere giriş-çıkışta izin istemek, büyük­lerin yanında davranışlara dikkat etmek... gibi bazı muaşeret esas­ları, âyetlerde açık olarak beyan edildiği hâlde; evlenme talebinde bulunmak, evleneceği kadına bakmak, selâmdan sonra musafaha yapmak... gibi bir takım âdâb-ı muaşeret de âyetlerde zımnen ifade edilmiş ise de onları da ancak Kur'ân-ı Kerîm'i çok iyi anlayabilen kimselerin işaretiyle tespit etmemiz mümkündür. Binâenaleyh in­celememizi yaparken, kendisine vahyolunanı bizzat açıklamakla da görevli olan ve hüküm ifâde eden tüm emir ve yasakları vahyi ilâ­hiye müstenid bulunan Hz, Peygamber (s.a.v.)'in sünneti, Kur ân'dan sonra ikinci derecede istifâde ettiğimiz kaynak olmuştur. Allah Teâlâ'nm Haşr sûresi, 7. âyetiyle: "Rasûl size ne vermişse onu alınız ve yasakladığı şeylerden de vazgeçiniz" diye emretmiş olması da bizi bu ittiba'a mecbur etmiştir,

Üçüncü derecede kaynağımızda: asr-ı saadette yaşamış, Rasûlullah ile bizzat sohbet etmiş, aynı zamanda Kur'ân'ı daha iyi anlama imkân ve kabiliyetine sahip olan kimseler olarak, tereddüt etmeden uyacağımız Sahabe-i Kirâm'ın âyetlerle ilgili görüş ve izahlarıdır. Ashabdan sonra gelen ve kendilerinden öncekilerin yollarına ihlâs ve samimiyetle bağlanan; naklettikleri rivayetleri zikrederken, kimden naklediliyorsa, onun o andaki hareketini dahi itinâ ile uygulayacak kadar ayniliğe riâyet eden selef-i sâlihînin âdâbla ilgili âyetlere dâir nakil ve görüşlerini almakta da tereddüt etmedik. Çünkü Kur'ân ve hadisler bizlere, onların ilimdeki aşk ve titizlikleri sayesinde gelebilmiştir. Onlar, bizlerle Asr-ı Nebî arasında sağlam köprülerdir. Bu münâsebetle meşhur rivayet ve dirayet tefsirleri ile, özellikle Kütüb-i Sitte, bu konuda bize ışık tutan kaynaklarımızdandır.  SİTE: www.kitaptakipcileri.com

Konuyu işlerken takip ettiğimiz metoda gelince: âdâbla ilgili âyetlerin izahına geçmeden önce, hemen her bölüm ve ana başlıklardan önce, konu ile ilgili bir girişle mevzunun önemini, islâm'dan evvel tatbik şekli ve varsa mahzurlarını ihtiva eden hu­susları koyduk. Sonra da İslâm Dini'nin o konuya bakış açısını be­lirtip getirmiş olduğu çözüm ve âdabı açıklamaya çalıştık.

Asıl kaynak, doğruluğundan ve Öğrettiklerinin güzelliğinden asla şüphe etmediğimiz Kur'ân olduğu için, tebit edilen âdabın değerini isbat etmek maksadıyla, zamanımızda birçoklarının âdet hâline getirdikleri şekilde, sık sık batılıların görüşleriyle mukayese etmek yerine doğrudan doğruya âyet-i kerîmenin öğretmiş olduğu âdâb ile, bizzat Allah'ın Rasûlü, ashab ve İslâm âlimlerinin, âyetin işâri mânâsına göre belirttikleri mânâya istinaden muaşeret esaslarını tesbit edip izaha çalıştık.

Âyet-i kerîmenin işaret etmediği, fakat sünnette önemle üze­rinde durulan bazı konular da vardır ki, içtimaî hayatın ortaya koyduğu lüzum üzerine, hazan bahse girmeden önce giriş olarak, bazen da konu içerisinde ve dipnotlar yoluyla onlara da işaret et­mekle beraber; âyetlerin gerek zahiri, gerekse bâtını mânâlarıyla, yakından-uzaktan hiç alâkası olmayan hususlara müstakilden yer vermedik.

Ana hatlarıyla özelliklerinden kısaca bahsettiğim tezimiz üç bölümden oluşmakta ve her bölüm kendi arasında birtakım ana ve tâli başlıklara ayrılmaktadır. Araştırmamızın yeterli olabilmesi için elimizden gelen gayreti esirgemedik. Bununla beraber çalışmamızın da kusursuz olduğunu söyleyemeyiz. Her samimi gayretin mahsûlünün, kendisinden sonra gelecekler için bir basa­mak teşkil edeceğine inanıyor ve bu tezimin hazırlanmasında ben­den maddî ve manevî hiçbir yardımını esirgemeyen hocam ve tez yöneticim Ahmet Coşkun Bey ile değerli alâka ve yardımlarını gördüğüm diğer hocalarıma ve asistan arkadaşlarıma burada teşekkür etmeyi bir borç bilmekteyim. Yüce Mevlâ'dan tevfikini ni­yaz ederim.

 Mehmet Zeki DUMAN SİTE: www.kitaptakipcileri.com

                                 İÇİNDEKİLER

 Kısaltmalar             12

Önsöz                    13

1.       BÖLÜM ÂDÂB-I  MUAŞERET I-EDEB

  SİTE: www.kitaptakipcileri.com

Lügat yönünden tarifi        19

Istılah yönünden tarifi        19

İlimler yönünden tarifi        20

II-MUAŞERET

Lügat yönünden tarifi         22

Istılah yönünden tarifi        22

III-İÇTİMAİ HAYATIN GEREKLİLİĞİ

İçtimaî hayat fıtrat (yaratılış)ın bir gereğidir        24

İçtimai hayat dinî yaşayışın gereğidir                 25

IV-EDEBİN ÖNEMİ

Edebin fert açısından önemi        27

Edebin toplum açısından önemi   29

Edebin ibâdetler açısından önemi      31

  SİTE: www.kitaptakipcileri.com

V-ÂDÂB-I MUAŞERETİN KAYNAĞI       33

VI-İSLÂM'DA ÂDÂB-I MUAŞERETİN KAYNAĞI          36

               II. BÖLÜM

ÖZEL İLİŞKİLERDE MUAŞERET ESASLARI

Hz. PEYGAMBERLE İLİŞKİLERDE ÂDÂB-I MUAŞERET 40

Hiçbir konuda önüne geçmemek          40

Yanında yüksek sesle konuşmamak     43

Rasûlullah'a hitap şekli                    45

Argo tabirler kullanılmamalı             46

Hane-i Saadetinde rahatsız edilmemeli            48

Evine izinsiz girmemek                  49

Allah'ın Habîbi, müminlerin de sevgilisi olmalı            51

Bizlerde Rasûlullah sevgisi             53

II-Hz. PEYGAMBERİN HANIMLARIYLA İLİŞKİLERDE ÂDÂB

Hicâb (örtünme) âyeti gelmeden önceki durum          60

Hicâb (örtünme) âyetinin getirdiği esaslar            61

Hicâb (örtünme) emri         62

Konuşma âdabına riâyet    64

Teberrüç'ten sakınma        65

III-KARI-KOCA İLİŞKİLERİNDE ÂDÂB

  SİTE: www.kitaptakipcileri.com

Cahiliyye devrinde evlenme          68

İslâm'da evleme ve usulleri          71

Evlenecek adayların birbirlerini görmesi           VI

Evlenecek adayların birbirlerini istemesi           73

Kadının erkekte arayacağı vasıflar          80

Erkeğin kızda arayacağı vasıflar            81

4-Mehir-başlık-hediye                        84

5-Nişanlanma ve düğün          86

Düğün            87

Velîme           88

Eğlenme         89

İlân ve def      90

Evlileri tebrik etmek                   91

Ailede karı ile kocanın durumları   92

Aile reisi kim olmalıdır        93

I-KADININ UYMAK ZORUNDA OLDUĞU MUAŞERET ESASLARI

Kocasına itaat etmeli          98

Aile mahremiyetlerini muhafaza etmeli 100

Aile sırlarını ifşa etmemeli   101

II-KOCANIN UYMAK ZORUNDA OLDUĞU MUAŞERET ESASLARI

1-Ailenin geçimini temin   102

Hüsn-ü muaşeret         103

Hoş görürlülük                     105

Hanımıyla alay etmemeli    107

Ayıplarını araştırmaman     107

6- Kadının itaatsizliği ânında, kocanın takip

edeceği metodlar    109

Nasihat          110

Hicret (yatakta alâkayı keme)       111

Dövme           111

Ancak ne zaman dövülebilir?    112

Dövmenin şekli ve ölçüsü         114

D)  Karı ile kocanın geçimsizliği anında akrabalara  düşen görev 115

Birden fazla evlilik hâlinde           119

Cinsel ilişkilerde âdâb                 123

Cinsî arzunun tatmini konusu     123

Mübaşeretin keyfiyeti             126

9-Hayızlı kadına karşı kocanın tutumu   128

I    V-EBEVEYN-EVLÂD İLİŞKİLERİNDE ÂDÂB

A)  Anne ve babanın uyması gerekli âdâb 133

Sevgide mu'tedil olmak                         133

Acıma duygusunu ihmal etmemek        135

Kız-erkek ayrımı  yapmamak        136

Çocukların terbiyesi                    138

Karı-koca mahremiyetleri çocuklara karşı gizli tutulmalı                    147

B)Çocukların uyması gerekli muaşeret esasları          148

Ebeveyne iyilik ve ihsan   149

Anne ve babaya itaat         150

3- Anne-baba gayr-i müslim iseler  151

4- Anne ve babaya ihsanın şekli 153

                V-KADIN-ERKEK İLİŞKİLERİNDE ÂDÂB

Erkeğin, erkekle âdabı       163

Kadının kadınla âdabı        164

Erkeğin yabancı kadınla âdâm.   165

Hicap emri                         167

Halvet hâlinin yasak olması         169

Kadına bakmayı mubah kılan hâller      171

4-Kadının yabancı erkekle âdabı 172

Konuşurken                    174

Süslenirken                   175

Ahretlik, bacı-kardeşlik, kirvelik    176

İhtiyar kadınların özel durumu     178

5-Birbirlerine mahrem olanların âdabı   179

 SİTE: www.kitaptakipcileri.com

              VI-ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİLERİNDE ÂDÂB

A)     Öğretmenin uyması gerekli âdâb            184

İlmiyle âmil olmalı             185

Öğrencisini kardeş bilmeli            187

Anlatırken Öğrencilerin seviyesine inmeli        187

Öfkesine hakim olup öğrencilere arkadaş muamele etmeli  188

Sorularım cevaplayıp, bilmediği konularda susmalı          191

Talimi sebebiyle öğrencileri minnet altına sokmamak           194

Öğrencisine hitap şekli         195

B)Öğrencinin uyması gerekli âdâb         196

Öğretmenini can kulağıyla dinlemeli     196

Hocasına karşı oldukça saygılı olmalı    197

Soru sorma hakkım istismar etmemeli....          200

            VII-      KOMŞULUK İLİŞKİLERİNDE ÂDÂB

Yakın ve uzak komşu kim olabilir.            204

Komşuya ihsanın şekli                 206

Komşuluğu carî kılan hususlar      209

                   VIII-     GAYR-İ MÜSLİMLERLE İLİŞKİLERDE ÂDÂB

Savaş halinde iken uyulması gerekli âdâb       213

Sulh halinde iken uyulması gerekli âdâb         214

Dininden dolayı zorlanmaman                   218

Kitap ehline has özel durum                     219

Gayri Müslimlerle dostluk                          221

                  IX-YETİM VE KİMSESİZLERLE İLİŞKİDE ÂDÂB

Gelen âyetler karşısında Müslümanların durumları    227

                    X- FAKİRLERLE İLİŞKİDE ÂDÂB

İnfakta usul            233

İnfakta sıra            235

İnfakta âdâb           237

Yok demenin usulü           241

İffetli, fakir ilan edilmemeli    243

Dilencilik                   245

                  XI- KÖLE VE CARİYELERLE İLİŞKİLERDE ÂDÂB

İslâm'ın köleliği İslahı         250

1- Mükâtebe yoluyla Hürriyetine' kavuşturmak            251

2-Sevap ve mükâfat va'diyle köleleri hürriyetlerine kavuşturmak                  252

İşlenen günahlara keffâret olarak kölelerin azadı       252

Evlenme yoluyla cariyelerin hürriyete kavuşturulması 253 Müslümanlar arasında köle ve cariyeler 255

                   XII- ÂMİR-MEMUR İLİŞKİLERİNDE ÂDÂB

A)Memurların uymaları gerekli âdâb      259

1-İzin âdabı                               261

Giriş-çıkışlarda dikkat etmeli         263

Yağcılık (Yersiz medh-ü sena)       263

Yapamayacağı görevi talep etmemeli    265

Her zaman için saygılı olmalı         266

B)Âmirlerin uymaları gerekli âdâb          268

Yönetim arzuya göre olmamalı        268

Memurların hatasını aramamalı       270

Bağışlayıcı olmalı                         271

Davranışlarında mütevazi olmalı   272

Memurlarla istişârî mahiyette sohbet etmeli     273

Memurların arasını ıslâh etmeli              274

Memurlardan hediye almamalı              275

  SİTE: www.kitaptakipcileri.com 

                 III.  BÖLÜM YAKLAŞTIRICI  NİTELİKTE   GENEL  İLİŞKİLER

I-  SELAMLAŞMA VE ÂDABI

Selâmın şekli                                    282

En güzeli ile selâmlamak nasıl olmalı   284

Selâmda takip edilecek sıra                 287

Selâmdan sonra "merhaba" demek       291

Musafaha-Tokalaşma                         292

            II-MİSAFİR VE MİSAFİRLİK ÂDABI

  SİTE: www.kitaptakipcileri.com

Ev sahibinin giyim-kuşanma önem vermesi    297

Misafiri güler yüzle karşılayıp en güzel kabul göstermesi     299

Misafirlerin bir müddet yalnız bırakılması                    300

Yemek hazırlamak için telaşlanmaya lüzum yok        300

Yemeğin takdim şekli                 303

Yemekte misafirlerle ilgilenmek   304

Misafirlere kim hizmet etmeli?     304

Misafirin uğurlanması                    306

Misafirin uymak zorunda olduğu esaslar          307

Geleceği zamanı önceden bildirmek (randevu)           307

Misafir de güzel giyinmeli           309

İzinsiz ve selâmsız girmemek      309

                     İSTİZAN        311

Kapıyı çalma şekli                      313

Kapıda ne kadar beklemeli?         314

İzinsiz girilebilecek yerler            317

Ziyaret saatinin ayarlanması        317

Sunulan yemeği beğenmemek      319

6-Misafir evde sağa-sola dalmamalı       320

                     II- ZİYAFET VE ÂDABI

Ziyafette da'vetin önemi          322

Yemeklerin tertibi                   326

Ziyafette da'vetlinin durumu     329

                   IV. BÖLÜM ŞAHSA ÖZGÜ HÂL VE DAVRANIŞLAR

I-TEMİZLİK (TAHARET-NEZAEET)        333

Zahirin temizliği            336

1-Hadesten temizlik ve âdabı       336

Guslün âdabı              336

Guslün şekli               337

Necasetten temizlik ve âdabı       338

Bedeni çeşitli ifrazattan temizlemek       341

A)Hitan (Sünnet olma)                 343

Hitanın dinî yönden faideleri         344

Hitanın sıhhî yönden faideleri        345

B)İstihdad (Kaşıkların traşı)           346

                          III- GİYİM-KUŞAM VE ÂDABI

Güzel giyinmek                        349

Bütün Müslümanların müşterek bir kıyafeti olabilir mi?    351
Görünümüne önem vermek        352

                 IV- BAŞKALARINA KARŞI SAYGILI OLMAK

Her insana karşı saygılı olmak     354

Büyüklere saygı duymak     356

3-Meclislerde âdâb           357

Selâm vermek                 357

Gelene ilgi göstermek        358

Meclise gelen şahıs için ayağa kalkmak           360

Meclisten ayrılırken izin istemek  361

İzin kimden ve naşı] alınmalıdır   362

Konuşma âdabı                       365

Kötülüklere karşı iyilikle mukabelede bulunmak da

bir nezaket kuralıdır            368

6-Fısıltı ile konuşmak         370

7-Tecessüs                    373

            NETİCE          377

           BİBLİYOGRAFYA   387

           İNDEKS        397

 SİTE: www.kitaptakipcileri.com

KISALTMALAR