Edebüd Dünya Ved Din, İslamda Dünya ve Din Edebi, İmam Maverdi, Halit Zavalsız, Deri Cilt 816 Sayfa
Kategori
Yayınevi
Barkod
edebüd dünya ved din kitabı edep, ahlak, nefis, ilim, tasavvuf, tahlil
Yazar
Vitrin Katagorisi
Markası
1.404,20 ₺
Edebü'd Dünya Ve'd Din, İslamda Dünya Ve Din Edebi, İmam Maverdi 816 Sayfa Deri Cilt, 17x24 cm Ebat
Kendisinden sonra gelecek İmâm Gazalî ve Hatîb el-Bağdadî gibi büyük isimleri etkilemiş olan İmâm Mâverdî'nin, fakih titizliğiyle yazıp yüzlerce hikmetli söz ve şiirle süslediği ahlak, siyaset ve öğüt kitabıdır.
Mâverdî üstün zekâsı, tevazusu, feraseti ve edebiyle övülmüş; eseri İbnü'l-Cevzî, İmâm Zehebî, İbni Hacer gibi büyük âlimler tarafından tam güvenle tavsiye edilmiştir.
Ahlak kütüphanesinin baştacı bu eser, nefis bir tercümeyle şimdi Türkçe'de.
İmam Mâverdi, fikri zenginliği ve üslup güzelliği ile tanınan, tefsir, hadis, kelam, fıkıh, fıkıh usülü ve edebiyat sahalarında engin bilgiye sahip bir âlimdi. Bunun yanı sıra felsefe, siyaset, ahlâk gibi ilim dallarında da söz sahibi olduğu telif ettiği eserlerden anlaşılmaktadır. Mâverdi çeşitli dallarda eserler yazarak ilim dünyasına büyük katkılarda bulunmuştur. Edebü'd Dünya ve'd Din, Imam Mâverdinin en meşhur eserinden biridir. Dini ve dünyevi edep ölçülerine yer veren bir ahlâk kitabıdır. Eserde davranış ve ahlak ölçüleri; âyet, hadis, şiir, emsal ve hikmetli sözlerle desteklenerek açıklanmıştır. Ayrıca; aklın tarifi ve mahiyeti, akıl-tecrübe ilişkisi, bilginin değeri, ilim-din münasebeti, din âdâbı, tecrübelere dayalı, tutarlı ve yaşanabilir bir ahlâk anlayışı, ahlâk eğitiminde başkalarının bilgi ve tecrübelerinden faydalanma gibi konular üzerinde durulmuştur.
-Muhterem Okuyucu!
İslâmî temel eserleri neşretmeyi gaye edinen yayınevimiz, elinizdeki kitabı çıkarmaya Allah Teâlâ'nın tevfik ve inayetiyle muvaffak olmuştur.
Akıl, ilim, din, dünya ve nefsin edebi bölümleri olmak üzere 5 bölümden meydana gelen eser, sade ve açık bir dil ile arapça aslından, aslına sadık kalınarak tercüme edilmiştir.
Eserde geçen âyet, hadis, kelâm-i kibar ve bazı Arap şairlerin söylediği şiirlerin tam metni ve tercümesi verilmiştir. Böylece hem metin ve hem de tercümesini okumak suretiyle kastedilen mana daha kolay anlaşılacaktır. Ayrıca arapçaya âşinâ olanların eserden daha fazla istifade etmeleri sağlanmış olacaktır.
Her müslümanın bilmesi gereken dinî, ilmî, ahlâkî, içtimaî mevzuları işleyen kitap İslâm'ın özünü kendisinde toplamaktadır. Bu bakımdan eserin bütün müslümanlara faydalı olacağı kanaatındayız.
Gayret ve çalışma bizden, tevfîk Allah'tandır.
Hamd, âlemlerin rabbı olan Allah'adır. Resûlullah (S.A.V.)a, âline ve ashabına salât-ü selâm olsun.
Kadî Ebû Hasan Ali b. Muhammed b. Habib el-Basrî el-MÂVERDÎ — Allah rahmet eylesin — diyor ki: Faziletlerin ve nimetlerin yegâne sahibi Allah'a hamd olsun! Resullerin ve Nebilerin (Peygamberlerin) sonuncusu H z . Muhammed (S.A.V.) Efendimiz'e, O'nun âline ve takva sahibi olan ashabına salât olsun!
Bilinen bir gerçektir ki, matlûb (taleb edilen) un şerefi neticelerinin şerefinden dolayıdır. Ve matlûbun kıymetinin büyüklüğü de, faydalarının çokluğu nisbetindedir. Ve faydaları nisbetinde de matlûba ehemmiyet vermek lâzımdır. Ve gösterilen ehemmiyet nisbetinde de semereleri elde edilir.
Bütün işler içinde kadir ve kıymeti en yüksek; fayda ve menfaati en umûmî olan, din ve dünya istikametinin (dosdoğru olmasının); dünya ve âhiretin intizam ve selâmetinin bağlı olduğu işlerdir. Çünkü ancak dinde istikamet bulmakla ibadetler sahih olur ve dünya işlerinin H a k k'ın rızasına uygun olmasıyle saadet (mutluluk) tam olur.
Bundan dolayı ben bu kitabımla, ne kısa, ne de uzun belki ikisinin arasında en uygun bir yol tutarak din ve dünyanın âdabını göstermeye ve kısaca beyan edilmiş hallerini ayrıntılı olarak açıklamaya yöneldim. Gerçeklerin kolay anlaşılmasına ve gizli kalmamasına vesile olur düşüncesiyle bu kitabımda fıkıh âlimlerinin tesbitlerini ve edebiyatçıların ustalıklı sözlerini biraraya getirdim. Bunlara Allah ' in Kitabı'ndan ve Resulullah (S.A.V.) in Sünneti'nden gereken mesnedleri gösterdikten sonra da filozofların misallerinden, belâğatçıların edebiyatından ve şâirlerin sözlerinden örnekler verdim. Çünkü insanların kalbi, bir üslûptan bıkar ve değİşik üslûblara rağbet eder.
Hz. Ali b. Ebi Tâlib (R.A.) buyuruyor ki :
«Bedenler yorulduğu gibi kalbler de yorulur. Şu halde kalblere yeni yeni hikmet gerçeklerini hediye ediniz.» Bu itibarla değişik üslûb, matlûbu (aranılanı) bulmak için bir yerden diğer bir yere geçmeye benzemektedir. (Mekân değişikliği insanın ruhuna neşe ve ferahlık verdiği gibi, ilmî hakikatler hususunda da değişiklik ve yenilik insanın fikrine genişlik ve açıklık getirir.) Bundan dolayıdır ki, (Abbasî Halifesi) M e ' m un (M. 786 - 833) (ülke işlerini düşünürken) sarayında çok gezinip yer değiştirirdi ve Ebû Utahiye'-nin — Allah rahmet eylesin — şu beytini (tekrar tekrar) okurdu.
«Tefekkür kuvveti düşünme şuasında yorulunca onu, bir yerden diğer bir yere geçmekten başka bir şey dinlendiremez.»
Bu kitabın ihtiva ettiği bahisleri beş bölüm üzerine tertib ettim :
Birinci bölüm, aklın iyiliği ve nefsin kötülüğü beyanı hakkındadır.
İkinci bölüm, 'İmin edebi beyanı hakkındadır.
Üçüncü bölüm, dinin edebi beyanı hakkındadır.
Dördüncü bölüm, dünyanın edebi beyanı hakkındadır.
Beşinci bölüm, nefsin edebi beyanı hakkındadır.
Ben, ancak Yüce Allah' tan güzel yardımını ve İlâhî muhafazasını O'nun inayet ve dileğiyle niyaz ederim. Zaten yardımcı ve koruyucu olarak Yüce Allah bana yeter.
Bu kitabın yazarı Ebû Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb el-Mâverdî el-Basrî Kimdir Hayatı Hakkında Bilgi:
İslâmî fikrin önderlerinden bir mütefekkir ve Şafiî mezhebinin en büyük fakihlerinden hafız (mezhebe tamamen vakıf) bir fakîh ve Abbasî devletinin önde gelen siyaset adamlarından bir şahsiyet ye usta, olgun fikirli, açık üsluplu bir edîbtir. M â v e r d î, İslâm kültürünün çeşitli dallarında müslümanlara bir çok seçkin eserler bırakmıştır.
İMAM MÂVERDÎ'NİN HAYATI
M â v e r d i, Hicrî: 346 (Milâdi: 974) da doğmuş ve yine Hicrî: 450 (Miladî: 1058) de vefat etmiştir. O, İslâm kültürünün en parlak asrında yaşamıştır. O devirde Abbasî devleti ilmî gelişmenin yüksek bir derecesine ulaşmıştı. O devirde Abbasî devletinde çeşitli kültürlerin semeresini toplamış ve İslâm kültürü ile, müslümanlara ulaşan eski milletlerin kültürünü birleştirmiş ve çok emsalsiz âlimler yetişmişti.
MÂVERDÎ'NİN KÜLTÜRÜ
Maverdi, ilk tahsilini Basra'da yaptı. Orada Ebû Halife Fadlb. Hubâb el-Cümhî' nin talebesi hadis ve lügat âlimi Hasan b. Muhammed el-Cebelî ile Muhammed b. Adiyy b. Zühar el-Makrî, Muhammed b. Mualla el-Ezdî ve Ca'fer b. Muhammed b. Fadl el-Bağdadi'nin de dahil bulundukları bir cemaattan hadis dersini aldı. M â verdi, Basra'da fıkıh dersini de Ebû Kasım Abdülvâhid b. Kadî Muhammed el-Saymerî' den okudu. Sonra ilim tahsili için Bağdad'a gitti. Bağdad'da, Hicri: 406 yılında vefat eden Üstad Ebû Hamid Ahmed b. Tahir el-İsfererâyini ile buluşup mezun oluncaya kadar kana kana O'ndan fıkıh dersini aldı
Elimizde bulunan biyografi kitapları, Maverdi nin Basra ve Bağdad'da fıkıh ve hadis dışında tahsil ettiği diğer ilimleri zikretmemektedir. Çünkü hadis ve fıkıh; okutulan ilimlerin en kıymetlisi ve belki bütün İslâmî ve Arabi ilimlerde ihtisas sahibi olmak isteyenler için umûmî kültürün temeli idiler. Biz Maverdi nin üstadlarından yukarıda adlarını zikrettiğimiz zatların dışında kimseyi tanımıyoruz. Ancak kitapları* O'nun edebiyat, şiir, nahv, felsefe ve sosyal ilimleri gayet iyi bildiğini göstermektedir. Bu itibarla Mâverdi bu ilimleri okumuş ve biyografi kitapları adlarından söz etmiyorsa da bir çok üstadlardan ders almış olmalıdır. Maverdi nin, te'lifte şaşılacak derece çeşitlilik ve yenilik meydana getirmesi, O'nun İslâmî ve İslâmî olmayan ilimlerde ileri bir seviyede olduğunu göstermektedir.
MAVERDİ' NİN KADILIK YAPMASI
Maverdi 'nin hayatından, O'nun bir çok şehirlerde kadılık ve Nisabur'a bağlı Ustuva bölgesinde de başkadılık yaptığını öğreniyoruz. Yakut, El-Mu'cem'de belirttiğine göre, bu bölgenin doksan üç köyü vardı. Bölge merkezi de Habuşan idi. Maverdi, Bir çok yerleri gezdikten sonra Bağdad'a dönmüş ve orada yıllarca ders okutmuştu. Bu arada Basralı üstadlarmdan hadis rivayet etmiş; Kur'an tefsir etmiş; fıkıh, usulu'l-fıkıh ve edebiyat derslerini vermiş ve çok sayıdaki eserlerini yazmıştır.
Maverdi, daha sonra Hicrî: 381'den 422'ye kadar Bağdad'daki devlet adamları ile Büveyhoğulları arasında sefirlik yapmış ve bu vesile ile Abbasî Halifesi ve Büveyhoğulları nezdinde yüksek bir mevki ve itibar kazanmıştır.
MÂVERDÎ'NİN HÜKÜMDARLARA BOYUN EĞMEMESİ
Büveyhoğulları'ndan Celalüddevle, Hicrî: 429 tarihinde lakabının yükseltilmesini Abbasî Halifesi'nden istemesi ve Halife'nin de O'na «Şahinşâh» yani «Hükümdarlar hükümdarı» lakabını vermesi üzerine Bağdad fıkıh âlimleri bu lakabı almanın caiz olup olmadığı hususunda ihtilafa düştüler. Kadı Ebû Tayyib et-Taber î' nin de dahil bulunduğu bir grup âlim bunun caiz olduğuna fetva verdi. Maverdi ise bunun caiz olmadığına fetva verdi ve Celalüddevle ile aralarında bulunan sevgi ve dostluk bağlarını kopardı. Bunun üzerine Celalüddevle, Maverdi 'yi yanına çağırtıp kendisine şöyle hitab etti: «Ben kesin olarak bilirim ki, eğer birinin hatırı için gerçeklerin hilafını söyleseydin, aramızda bulunan dostluk ilişkilerinden dolayı benim hatırım için söylerdin. Seni buna ancak dinî anlayışın zorlamıştır. Bundan dolayı benim yanımda senin itibarın daha da arttı.»
MÂVERDÎ'NİN TALEBELERİ
Biyografi kitapları, Maverdi 'nin bunca çok talebelerinden ancak iki tanesini zikretmektedir: Birincisi — ki, en meşhurlarıdır — zamanındaki Muhaddislerin reisi, Bağdad hatibi, «Tarih-i Kebir» sahibi Ahmed b. Ali b. Sabit (H. 392 - 463)tir. İkincisi Ebû Izz Ahmed b. Ubeydullah b. Kâdeş' tir.
HATİBİ BAĞDADÎ AHMED B. ALİ'NİN MÜELLİFİ MÜTEMED GÖSTERMESİ
Maverdi ' nin, talebelerinin nazarındaki mevkiini belirten sözlerden biri de H a t i b' in «Bağdad tarihi»nde cild: 13, sayfa: 102'de bulunan şu sözleridir:
« Maverdi olarak tanınan Ali b. Muhammed.b. Habib Ebû Hasan el-Basrî, Şafiî fakîhlerinin ileri gelenlerinden biri idi. Kendisinin Usulu'l-fıkıh, Fıkıh ve diğer ilimlerde birçok eserleri vardır. Bir çok şehirlerde kendisine kadılık vazifesi verilmiştir. Bağdad'da Za'ferânî Caddesinde oturmuştur. Burada Ebû Halife el-Cümhî' nin talebesi Hasan b. Ali b. Muhammed el-Cebelî ile Muhammed b. Adiyy b. Zuhar el-Makrî, Muhammedb. Mualla el-Ezdî ve Ca'fer b. Muhammed b. Fadl e l - B a ğ d a d i' den hadîs rivayet etmiştir.
Ben O'ndan dinlediklerimi yazdım. Kendisi mutemed bir âlim idi. Hicrî; 450 yılında Rebiülevvel ayının sonlarında salı günü vefat etmiştir. Vefatının ertesi günü Bab-ı Harb mezarlığında defnedilmiştir. Ben, şehrin ulu camisinde cenaze namazını kıldırdım. Maverdi, vefatında seksen altı yaşında idi.
MÂVERDÎ'NİN KİTAPLARI VE TELİFLERİ
Ebu Hasan Maverdi ' nin kitaplarından ancak oniki tane kadar az bir miktarı bize ulaşmıştır. Bu kitapları üç gruba ayırmak mümkündür:
1) Dinî kitaplar,
2) Siyasî ve sosyal konulu kitaplar,
3) Lügat ve edebiyat kitapları.
DİNİ KİTAPLARI
1 — Kitabü't-Tefsir. Bu eser, Kitabü'n-Nüket Ve'l-Uyûn adıyle tanınmaktadır. Basılmamış olan bu kitabın el yazmasının bir nüshası Fas'ta Câmiü'l-Karaviyyîn Kütüphanesinde, bir nüshası İstanbul'da Kılıç Ali Kütüphanesi'nde, bir nüshası yine İstanbul'da Köprülü Kütüphanesi'nde ve bir nüshası da Hindistan'da Rampur'da bulunmaktadır.
MÂVERDÎ'NİN KİTAPLARININ KENDİ SAĞLIĞINDA ORTAYA ÇIKARILMADIĞI HUSUSUNDA SÖYLENENLER
1-İbn-i Hıllikân ve Sübkî' nin anlattıklarına göre, bir tarihî rivayet, Maverdi nin , kitaplarını kendi sağlığında halk arasında yaymadığını ve ancak vefatından sonra bir talebesi kitaplarını yaydığını göstermektedir. Fakat hakikatta bu rivayet çok şüphelidir. Çünkü bu rivayet mechûl ve belirsiz bir şahsa isnad edilmektedir. Biz, Maverdi nin kitaplarının vefatına kadar kapalı ve mechûl kaldıklarını zannetmiyoruz. Bazı âlimlerin, Maverdi nin kitaplarını sağlığında kendisinden dinlediklerini sarahatle belirtmeleri ve Hatib-i Bağdadî' nin de: «Ben Mâverdî'den dinlediklerimi yazdım. Kendisi mutemed bir âlim idi.» demesi de, bu görüşümüzü te'yit etmektedir. İddia edilen bu rivayet, M â v e r d î' nin bazı kitapları hakkında doğru olabilir ki, o da yalnız Kitabü'l-Havi'dir. Belki Müellif, bu kitabın hacimli olması dolayısıyle tekrar gözden geçirip gerekli tashih ve düzeltmeleri yapmak için bazı işlerinin bitmesini beklemiş ve bu fırsatı elde etmek için bu işi bir süre geciktirmiştir; fakat bu iş kendisine müyesser olmamıştır.
2- Kitabü'l-Havi'l-Kebir. Bu eser, yirmi bölümden fazla genişçe ve büyük bir Şafiî fıkhı kitabıdır. Yazar, bu kitabın dört bin yap
raktan oluştuğunu söylemektedir. Kitabın el yazması bölümleri, doğu ve batı ülkelerinde dağınık halde bulunmaktadır. Arap devletlerinde üniversitelerin kültür idaresi, dağınık halde bulunan bu bölümleri, bulunabildikleri yerlerden filme alıp bir araya getirmek için çalışmalar yapmaktadır.
Biz, Müellifin bu kitabı El-Havi'l-Kebir (yani büyük Havi) diye adlandırmasının faydasını anlamıyoruz. Meğer ki, Yazar'ın «El-Havi» veyahut «El-Havi's-Sağîr» (yani küçük Havi) adiyle başka bir kitabı daha olsun. Yoksa «Kebir» (yani büyük) vasfının bir yararı yoktur. Belki de bu vasıf, Müellifin Şafiî fıkhında El-Hayiil-Kebir'den derleyip özetlediği ve Kitabü'l-Iknâ' diye tanınan bir kitabı ile bu kitabının karıştırılmamasına işarettir. Çünkü Kitabü'l-Iknâ', kısa olmasına rağmen Kitabü'l-Havi'l-Kebir'deki bölümleri ihtiva etmektedir.
3- Kitabü'l-İknâ'. Bu kitap, EI-Hâvi'l-Kebir'in özetidir. Yazar, bu kitabın kırk yapraktan ibaret olduğunu söylemektedir. Mâverdî, bu eseri Halife El-Kadir'in talebi üzerine kaleme almıştır. Ve bu eserle Halife' nin takdir ve hüsn-ü teveccühü nü kazanmıştır.
Yakut, İrşadü'l-Erib İlâ Ma'rifeti'l-Edîb kitabının Dârü'l-Me'mûn baskısının cilt.- 15, sayfa •. 53 - 54'de şöyle demektedir :
Muhammed b. Abdülmelik el-Hemezânî, babasının kendisine : « Maverdi den dinledim, dedi ki: Ben fıkıh ilmini dört bin yaprakta tafsilatlı olarak açıkladım ve kırk yaprakta da özetledim» dediğini nakletmektedir. Maverdi fıkıh ilminin tafsilatlı olarak açıklandığı kitaptan El-Hâvi'l-Kebir kitabını ve fıkıh ilminin özetlendiği kitaptan da Kitabü'l-Iknâ'ı kastetmektedir.
Yakut, adı geçen İraşdü'l-Erîb ilâ Ma'rifeti'l-Edîb kitabının cilt: 15, sayfa : 54'de de şöyle demektedir :
Basralı bir zatın yazdığı bir kitapta şunları okudum : «Abbasî halifelerinden El-Kadır Bi'llah, kendi zamanında dört mezhebten müslümanlarm dört imamına, kendi mezheblerinde birer muhtasar kitap yazmalarını emretti. Bunun üzerine M â v e r d î, H a l i f e ' ye El-Iknâ' kitabını, Ebû Hüseyin el-Kudûrî de Ebû Hanife mezhebinde meşhur Muhtasarını (Kudûrî kitabını) ve Kadı Ebû Muhammed Abdülvehhab b. Muhammed b. Nasr el-Mâlikî de bir muhtasar kitap yazdılar. Ah m e d b. Hanbel "mezhebinde ise kimin H a l i f e ' ye ne yazdığını bilmiyorum. Ve bu kitaplar Halife'ye arzedildi. Bunun üzerine Halife' nin teşrifatçısı, baş kadı M â v e r d î' ye gidip Halife' nin kendisine : «Sen dinimizi bize muhafaza ettiğin gibi Allah da dinini sana muhafaza eylesin» dediğini bildirdi.
M â v e r d î, mezheb müctehidlerinden idi. Yukarıda Y a k u t' un sözlerinde adı geçen kitabın sahibi diyor ki: «Baş kadı Mâverdi, (mirasın taksiminde) zevi'l-erham (uzak akrabalar) hakkında ayrı bir yol tutmuştu: Yakın ve uzak zevi'l-erhâme mirastan eşit pay veriyordu. Bu görüş, bazı mütekaddimin âlimlerinin de mezhebidir. Bir gün E ş - Ş i n i z î, kuru hurma satıcıları ile beraber M â v e r d î' nin memleketine uğradı ve O'nun bulunduğu mescide girip iki rek'at namaz kıldıktan sonra M â v e r d î' ye dönüp: «Ey üstad, eski müctehidlere tâbi ol, bid'at çıkarma» dedi. Bunun üzerine Maverdi de : «Hayır ben ictihad ediyorum, taklit etmiyorum» diye cevap verince, E ş - S i n i z i ayakkabısını giyip oradan savuştu.
MÂVERDÎYE BAŞKADI LAKABININ VERİLMESİ
Maverdi fıkıh ilminde derin bilgilere sahib olduğu için kendisine «Başkadî» lakabını vermişlerdir. Y ak u 't, yazmış olduğu Maverdi 'nin hal tercemesinin baş tarafında şöyle demektedir:
Basra'h Maverdi nin künyesi Ebû Hasan ve lakabı da başkadı'dır. Bu lakab kendisine Hicrî: 429 tarihinde verilmiştir. Ebû Tayyib et-Taberî ve Es-Saymerî gibi bazı fakîhler, Celalüddevle b. Behâüddevle b. Adudüd-devle' nin «Şâhinşâh» (hükümdarlar hükümdarı) lakabını almasının caiz olduğu hakkında fetva yazmış iken Maverdi nin bu lakabı almasına karşı çıkıp bu lakabın hiç kimseye verilmesinin caiz olmadığını söylediler. Ancak onların sözüne bakılmadı ve Maverdi vefatına kadar bu lakabla çağırıldı. Sonra günümüze kadar kadılara bu lakab verilmeye devam edildi.
Bundan sonra Yakut diyor ki: «Örfe göre, bu lakabı alan kimsenin «kadılar kadısı» lakabını alan kimseden aşağı olması şarttır. Yoksa aslında başkadının mertebece daha yüksek olması gerekir.
ÂLİMLERİN, MÂVERDÎ'NİN İLMİNİ VE FIKHINI TAKDİR ETMELERİ
Âlimler, büyük âlim ve fıkıhçı Ebû Hasan Maverdi yi çok övmüşlerdir. Bağdadlı Ebû Bekr el-Hat î b, Bağdad Tarihi'nin cilt: 13, sayfa: 102'de şöyle demektedir: «Mâverdi, Şafiî fakîhlerinin ileri gelenlerindendir. Fıkıh, usulu'l-fıkıh ve diğer ilim dallarında bir çok eserleri vardır. Kendisi mutemed bir âlimdir.»
Şafiî fakîhlerinden büyük bir âlim olan Ebû İshak e ş -Şirazî de Mâverdi hakkında diyor ki: « Maverdi, Basra'da ve Bağdad'da yıllarca fıkıh, usulu'l-fıkıh ve edebiyat derslerini vermiştir. Mâverdi, mezhebinde hafız ve tam vukufiyet sahibi idi.»
İbn-i Hallıkân da Vefiyyatü'l-A'yân kitabının Hicrî: 1310 tarihli El-Meymeniyye baskısının cilt: 1, sayfa: 326'da Mâ verdi hakkında şöyle demektedir: « Maverdi, Şafiî fıkıh âlimlerinin ileri gelenlerinden ve büyüklerinden idi. Ve mezhebini hıfzetmişti. Şafiî fıkhında Kitabü'l-Hâvî adında bir eseri vardır ki, O'nu okuyan herkes, Maverdi ' nin Şafiî mezhebinde derin bilgilere ve tam vukufiyete sahib olduğuna şehâdet eder.»
Tâcüddin es-Sübkî de Tabakatü'ş-Şafüyyeti'l-Kübrâ kitabının Hicrî: 1314 tarihli Kahire-Hüseyniyye baskısının cilt: 3, sayfa : 303'de Mâverdi hakkında şunları söylemektedir: «Mâverdi diye bilinen kadri yüce, mertebesi yüksek imam : Ali b. Muhammed b. Habîb Ebû Hasan, büyük bir imam idi. Şafiî mezhebinde üstünlüğü ve diğer ilimlerde de mehâreti vardı.»
— Kitabü Edebi'l-Kadî. Bu kitab basılmamıştır. Eserin el yazma bir nüshası İstanbul'da Süleymaniye Kütüphanesinde bulunmaktadır.
— Kitabü A'lami'n-Nübüvve, yani peygamberlik alâmetleri. Bu kitabın el yazma bir nüshası, Mısır'da Dârü'l-Kütüb kütüphanesinde Kelâm ilmi: 6 rakamıyle muhafaza edilmektedir.
MÂVERDÎ'NİN SİYASİ, İDARİ VE İÇTİMAİ KİTAPLARI:
1 - Kitabü'l-Ahkâmi's-Sultaniyye. Bu eser, bu bölümdeki eserlerinin en meşhuru olup devletin bir genel yönetmeliğine çok benzemektedir. Kitap, hilafete liyakat, halife seçilecek kimsede aranan şartlar ve halifenin hükmettiği vilâyetler bakımından devletin esaslarını ihtiva etmektedir. Bu kitap aynı zamanda vezirlik, vezirliğin nevileri, kadılık, emirlik, cezalar, hadler, cizye, muhasebe ve kontrol gibi hususlarla dinde bir aslı olup da bunların birine dayanan özel yönetimin ayrıntıları gibi devlet nizamından bahsetmektedir. Bu eser Mısır'da defalarca basılmıştır. Daha önce de Avrupa'da basılmıştır. Doğu ve batı ülkelerinde ve Mısır'da bu kitabın el yazma bir çok nüshaları bulunmaktadır. Bu kitap M â v e r d î' nin yeniliklerindendir. Maverdi nin bu eserinde konu edilen bu hükümler, daha önce fıkıh kitaplarının bazı bölümlerinde dağınık halde bulunuyorsa da, her halde Maverdi den' evvel bir te'lifi devletin siyasî ve idarî işlerine tahsis etmiş başka bir âlim yoktur. Kanaatimizce bir kitabı o hükümlere tahsis etmesini aklına getiren, yukarıda sözü geçen Şafiî fıkhındaki El-Hâvi'l-Kebir kitabı için topladığı bol dokümanlar olmuştur. Mâ verdi' nin, kitabında beyan ettiği İslâm devletinin nazariyelerinin ve idarî teşkilatlarının incelenmesine, müsteşrikler ve Avrupalı araştırmacılar büyük ilgi göstermişlerdir. Alman müsteşrik Brockelmann (Brokilman) (1868-1956), Tarihu Edebil-Luğatil-Arabiyye adlı kitabında ve Dairetü'l-Maarifi'l-İslâmiyye kitabının Mâverdi hakkındaki makalesinde bu Müsteşriklerin ve araştırmacıların adlarını ve araştırmalarını zikretmektedir. Kanaatimce Müsteşriklerden bu konuda en son yazı yazan, Mısır «Arap Dil Kurumu» üyesi Profesör Ceb'tir. Profesör Ceb, Hindistan'da yayınlanan İslâmik Kelşer dergisinin Mayıs 1937 tarihli sayısında Ebû Hasan Mâverdi nin İslâm Hilafeti nazariyesi hakkında ingilizce bir makale yayınlamıştır.
MÂVERDİ VE EBÛ YALA EL-HANBELÎ:
Maverdi bu kitabıyla siyasî ve idarî ilimlerde eser yazan ilk müslüman müelliflerden sayılmaktadır. M â v e r d i' nin muasırı olup Hicrî: 458 yılında vefat eden Kadı Ebû Ya'lâ Muhammed b. Hüseyin el-Ferrâ' da, O'nun bu sahadaki te'lif çalışmalarına katılarak O da El-Ahkâmü's-Sultaniyye adiyle bir kitap yazmıştır. Ebû Ya'lâ, bu kitabında İmam Ahmed b. H a n b e l mezhebine göre hükümleri zikretmiştir. Bu kitab, 8 Aralık 1938 tarihinde Kahire'de «Mustafa el-Bâniel-Halebi ve Oğulları Matbaası»nda basılmıştır. El-Ezher âlimlerinden ve «Ensarü's-Sünneti'l-Muhammediyye (Hz. Muhammed Sünnetinin Yardımcıları) Cemaati»nin reisi, büyük âlim Profesör Hamid el-Fakî de bu eseri tashih edip ona bir mukaddime yazmıştır. Büyük Üstad Hamid,kitaba yazdığı mukaddimesinde her iki kitabın aynı adı taşıdığına hayretini izhar ettikten sonra diyor ki: «İnsan, her iki müellifin (yani M â v e r d î ve Ebû Ya'la'nın) de aynı ibareyi kullandıklarını görünce daha da şaşırır. Ancak Ebû Ya'la, İmam Ahmed mezhebinin ayrıntılarını ve rivayetlerini zikretmektedir. Ayrıca Ebû Ya'la' nın kitabı büyük hacimli olup 292 sayfadan ve M â v e r -d î' nin kitabı da orta hacimli olup 224 sayfadan oluşmaktadır. Ancak M â v e r d î' nin tercihli tarafı, O'nun bu konuda daha önce te'lif etmesi ve bir kısmını burada zikredeceğimiz siyaset konulu başka kitaplarının bulunmasıdır.
— Kitabü Nasihati'l-Mülûk. Bu kitap şimdiye kadar basılmamıştır. Kitabın el yazması bir nüshası Paris'te bulunmaktadır.
— Kitabü Teshili'n-Nazar Ve Ta'cili'z-Zafar. Bu kitap, siyaset ve hükümetlerin çeşitleri konusunda yazılmıştır. Bu eser el yazması olup basılmamıştır. Bir nüshası Gavta şehrinde bulunmaktadır.
— Kitabü Kavanini'l-Vizare Ve Siyaseti'l-Mülk. Bu eser, Edebü'l-Vezir adiyle M. 1929da Mısır'da Darü'l-Usûr Matbaasında basılmıştır.
Bu dört kitap, Ebû Hasan Maverdi 'yi, siyaset ve sosyoloji âlimleri arasında, dinî ilimlerin çeşitli dallarındaki mümtaz mevkiinden daha yüksek bir makama çıkarmıştır. Bu dört kitap AImanca'ya, Fransızca'ya ve bazıları Latince'ye çevrilmişlerdir. Ve Avrupa'lı bilginler bunları özenle okumuşlardır.
MÂVERDÎ VE İBN-İ HALDUN
Maverdi nin, siyaset ve idare konulu kitaplarının bahislerinden bana öyle geliyor ki, O, sosyoloji ve tarih filozofu İbn-i Haldun' un, Büyük Tarihi'nin Mukaddime'sine koyduğu bir çok müşterek bölüm ve fasıllarda söz etme imkânını hazırlayan ilk önderlerden biridir. Bu, benim şahsî görüşümdür. Ancak bu görüşün isbatı, bu mukaddimenin dışında müstakil bir bahse muhtaçtır.
MÂVERDÎ'NİN EDEBİ TELİFLERİ
Kitabün Fi'n-Nahv. Yakut, Müellifin hal tercemesinde bu kitaptan söz ederek diyor ki: «Mâverdî' nin her ilimde güzel eserleri vardır. Bunlardan biri Kitabün Fi'n-Nahv'dir. Ben bu kitabı gördüm. El-Idâh hacmindedir, yahud ondan biraz büyüktür. El-Idâh ise, Hicri: 377'de vefat eden Ebû Ali el-Fâ-r i s î' nin nahv ilminde yazdığı orta hacimde bir kitaptır.» Biz, Mâverdî' nin bu kitabı hakkında bir şey bilmiyoruz.
— Kitabü'l-Emsâl Ve'l-Hikem. Yazar Maverdi, bu kitapta on fasıl halinde seçme metinleri toplamıştır. Kitap, üç yüz hadis, üç yüz hikmetli söz ve üç yüz beyit şiir ihtiva etmektedir. Bu kitabın el yazma bir nüshası Leydin şehrinde bulunmaktadır.
El-Buğyetü'l-Ulyâ Fi Edebi'd-Din Ve'd-Dünya.
İşte en çok yayılıp duyulan ve günümüze kadar insanların devamlı baş vurduğu kitabı budur. Bu kitap, günümüzde Edeb'üd-Din Ve'd-Dünya adıyla bilinmektedir.
EDEBÜ'D-DÜNYA VE'D-DÎN
KİTABIN TARİHÇESİ: Bu kitap, Mısır'da defalarca basılmıştır. El-Emiriyye Matbaası, bu kitap üzerinde okuma ve alışma çalışmaları yapan lise öğrencilerinin seviyesine uygun olmayan metinleri ve bölümleri çıkararak onlar için özel baskılar yapmıştır. Bu eser, daha önce de Avrupa'da defalarca basılmıştır. Bu kitabın el yazması bazı nüshaları Edebü'd-Dünya Ve'd-Din adiyle Berlin'de, Britanya Müzesi'nde ve Mısır'da bulunmaktadır. Ve el yazması diğer bazı nüshaları da Mısır'da, (Madrid yakınında bir kilise külliyesi olan) Escorial'da, Fas'taki Câmiü'l-Kareviyyîn'de, Musul'da ve Hindistan'da Rampur şehrinde El-Buğyetü'l-Ulyâ Fi Edebi'd-Din Ve'd-Dünya adiyle bulunmaktadır. Kanaatimizce bu ikinci isim, Müellifin kitabına koyduğu isimdir. Birinci isim Edebüd Dünya Ved Din ise, tercihli nakillere göre, bazı eski kâtipler tarafından konulmuş, sonra yayılıp şöhret bulmuştur.
KİTABIN KONUSU VE VASFI
Bu kitabın konusu. sadece ilmi açıdan ahlâk ve dinî faziletlerdir. Kitabın bir kısmı da âdâb-ı içtimaî (sosyal davranışlar) hakkındadır. Maverdi, ahlâk, kurallarını kalıtım, çevre, tabiat ve mizaç gibi ilmin teorik (nazariye) açısından incelemiyor; belki bunları iyilikleri, faziletleri teşvik edene fanalıkları yasaklayan Kur'an ve Hz. Muhammed (S.A. V.)'in Sünnet'ine dayandırıyor. Ondan sonra bu ahlâk kurallarını, Arapların ananevi (geleneksel) âdabına ve Arap fetihlerinden sonra Arap ve İslâm âdâbıyle kaynaşan eski yabancı geleneklere dayandırıyor. Böylece bundan ve ondan hikmetler, öğütler, misaller, şiirler... alıyor. M â v e r d i, bu cihetlerden ahlâk konusunda eser yazan bir çok İslâm müelliflerine ve özellikle Revdatü'l-Ukalâ sahibi İ b n-i Hibban el-Büstî'ye benzemektedir. İbn-i Hibban, hadis imamlarından idi. M â v e r d î ise fıkıh imamlarından idi. Bu itibarla Kur'an ve Sünneti bilmek ile Arap ve başkalarının âdabına vukufiyet yönünden ortak yanları vardır. Ancak Mâverdi'-nin, selefi El-B ü s t î' den apaçık bir üstünlüğü vardır. Şöyle ki: M â v e r d i, önce dinî nasları, hikmetleri, misalleri ve şiirleri bizzat onları kastederek getirip de sonra onlara şerh, tefsir ve delil getirmiyor; belki ahlâk konusunun genel bir tasavvurunu yapıyor; ona sınırlar, fasıllar ve meseleler tayin ediyor; esaslarını ve kurallarını ayırıyor; sonra bu bölümleri ve fasılları sözleriyle ve özel incelemesiyle dolduruyor; sonra da hadis ve hikmetli sözler gibi metinleri getirerek kendi görüşünün doğruluğunu bunlarla te'yit ediyor. M â v e r d i' nın bu metodu, fıkhî konuda bahsi bölümlere (bablara), fasıllara ve meselelere ayırıp zaman zaman görüşlerini te'yit edici deliller ve açık hüccetler getiren fıkıhçıların metoduna benzemektedir. Bu itibarla M â v e r d i' nin yolu, hadis, lügat vs edebiyat âlimlerinden rivayet ehlinin yolu ile araştırmalarında mutlak olarak naslara dayanmayıp, belki mantık, tecrübe ve müşahedeye dayanan nazariyeci araştırmacıların yolu arasında orta bir yoldur.
Müellif Mâverdî, bu kitabını beş bâb (bölüm) e ayırmıştır. Birinci bölüm, aklın iyiliği ve nefsin kötülüğü hakkındadır. Bu bölümde İslâm öncesi eski felsefe nazariyeleri de yer almıştır.
İkinci bölümün konusunu teşkil eden ilmin edebi, hadise ve Peygamber Efendimiz (S.A.V.)'in zamanından M ü e ll i f' in zamanına kadar müslüman ilim nesillerinin üzerinde yarıştıkları âdaba dayanan İslâm'ın öz konularından biridir. Bazı kimseler bu konu hakkında müstakil eserler yazmışlardır.
Üçüncü bölüm de dinin edebi hakkındadır. Dördüncü bölüm de dünya âdabı hakkındadır. Bu bölümde İbn-i Haldun'un Mukaddimesi'ndeki bahisler gibi iktisadî ve sosyal nazariyeler de bulunmaktadır. Beşinci bölüm ise nefsin edebi hakkındadır. «Din edebi» ile «nefsin edebi», Kitab ve Sünnet'e dayanan İslâm Dini'nin öz ahlâkındandır.
MÂVERDÎ İLMİYLE ÂMİL BİR ALİMDİR
Müellif E b û Hasan el-Mâverdî, söz ile ameli birleştiren yüksek ahlâk sahibi zatlardandır. M â v e r d i, fıkıh âlimlerinin, Büveyh oğullarından Celalü'd-Devle'ye hükümdarlar hükümdarı lakabı verilmesinin caiz olduğuna fetva vermelerine karşı çıkmakla büyük cesaret göstermiştir. Çünkü bu davranışıyle o müstebid sultanın gazabına maruz kalmış ve Sultan ile aralarında bulunan dostluk ve bağlarını koparmıştı. Zulmün yaygın olduğu ve kimsenin zulümden kurtulmadığı bir zamanda nâibler, vezirler, kumandanlar ve valiler gibi S u l t a n' in adamlarının, üzerine çullanmalarından korkmadan kitabı El-Ahkâmü's-Sultaniyye'de halifeliğin, vezirliğin ve valiliğin şartlarını din açısından yazmakla da büyük cesaret göstermiştir. Mâverdi, iki bedevi arabın, özel şartlar üzerinde akdettikleri bir satış muamelesi hakkında kendisinden fetva istediklerinde de büyük tevazu göstererek suallerine her hangi bir cevap verememişti. Bunun üzerine bu iki arap, ilmi daha az bir talebesine başvurmuşlardı. Ve talebesi, istedikleri cevabı sür'atle vermişti. M â- verdi, bu hadiseden ibret ve güzel bir ders almıştı.
EDEBÜ'D-DÜNYA VED-DİN FAYDALI BİR KİTAPTIR
Edebüd Dünya VedDin kitabı, vasat insanlar için ve özellikle lise ve El-Ezher Unîversitesi'nin çalışkan öğrencileri için çok yararlıdır. Mısır Maarif Bakanlığı, bu kitabın liselerde okunmasını otuz yıldan beri tavsiye etmektedir. Bu kitap, Mısır'da bu dalda yeni eserlerin bulunmadığı zaman liselerde okunduğu gibi, lise öğrencilerinin okuduğu yeni eserlerin çoğaldığı şu anda da okunmaktadır. Zira bu çeşit eserleri, okul öğrencilerinden başka her gencin ve kadın, erkek her şahsın okuması lâzım olduğu gibi, o öğrencilerin de bunlardan mahrum bırakılmaması lâzımdır.
Edebü'd-Dünya Ve'd-Din kitabına, Han Zade diye meşhur olan Üveys Vefa b. Muhammed b. Ahmed b. Halil b. Davud el-Erzincanî (Erzincanlı) adında bir Türk âlimi bir şerh yazmıştır ve Hicrî: 1328 yılında İstanbul'da bastırmıştır. Üveys Vefa, yazdığı şerhte, kitapta geçen hadislerin rivayetini, adı geçen zatların tarihçesini ve biraz da manaları ve kapalı sözleri açıklamak için gayret harcamıştır. Üveys Vefa' mn şerh yazdığı asıl nüsha tam olup Bulak okul baskısında çıkarılan metinler ondan çıkarılmamıştır. Bu nüsha, üçüncü bir el yazması nüshası gibi sayılmaktadır. Çünkü bu nüsha, Mısır'da basılanlardan farklı ve Darül-Kütüb kütüphanesinde bulunan iki el yazması nüshalara uygundur. Bu şerhin adı Minhacül-Yakın Şerhü Edebid Dünya Ved Dindir.
Yazar: İmam Maverdi
Sadeleştiren: Ersan Urcan
Katagori: Tasavvuf/Sohbet
Sayfa Sayısı: 816
Boyut: 17 x 24 cm
Basım Yeri: İstanbul
Kapak Türü: Deri Cilt
Kağıt Türü: Ivory Kağıt
Dili: Türkçe
Dağıtım: Kitap Takipçileri
Temin Süresi: Aynı gün kargo
Bu ürüne ilk yorumu siz yapın!
Tavsiye Ürünler
